Blog

Masal diyarıdır fakat; Göreme Kiliseleri, K İhlara Vadisi ve yer altı kentlerinden sonra beni en çok etkileyen Zelve Vadisi, daha do ğrusu köyüdür. Avanos’a 8, Ürgüp’e 9, Göreme’ye 6, Pa şaba ğ’a 2 km’dir ki zaten bütün Kapadokya’nın gezi parkuru çok rahat ve birbirine yakındır. Üçhisar’dan Göreme’ye do ğru uzanan Avcılar Vadisi ve Pa şaba ğ’daki gibi ba ğımsız, sırtını vadilere dayamayan peri bacaları göremezsiniz Zelve’de… Fakat olu ştu ğu üç vadi ile Zelve; peri pacalarının en yo ğun oldu ğu yerdir. Uçhisar, Göreme ve Çavu şin’de ki gibi kaya oyma mekanlardaki trogloditik ya şamın ne zaman ba şladı ğı bilinmeyen Zelve, özellikle 9. ve 13. yüzyıllarda Göreme Vadisi ile birlikte Hıristiyanların bölgede en önemli yerle şim ve dini merkezi olmu ştur. Bölge, Selçuklu ile birlikte özellikle Karamano ğlu Beyli ği zamanında Hıristiyan ahaliye Müslüman Türkler de eklenir ve bu birliktelik 1923’te Yunanistan’la imzalanan Mübadele Antla şmasına kadar sürer. Zelve’de nüfusun büyük bölümü Hıristiyan oldu ğu için kiliseler ve manastırın yanı sıra bir de cami vardır. Direkli Kilise, Zelve’deki manastır hayatının ilk yıllarına aittir. Kilise süslemelerinde tercih edilen kabartmalar, haçlar daha çok ikonoklastik dü şünce ile yakından ilgilidir. Ayrıca vadide Balıklı, Üzümlü ve Geyikli kiliseleri de bulunmaktadır. Bu köyün Karamanlı Hıristiyanı mı yoksa Rum Hıristiyanı mı oldu ğunu bilmiyorum, hiç bir kaynakta bir bilgi edinemedim. Aktepe’de yaşayan eski Zelve ahalisinin torunları da sağlıklı bilgiden yoksun. Zelve’den gidenlerin torunları olmamakla beraber, bölgeden göçen Karamanlı Hıristiyanlardan birkaçının torunları ile İnstagram aracılığıyla görüşüyorum ve sorduğumda kendilerini “Greek” olarak tanımlıyorlar.

BİR TARAFI CAMİ BİR TARAFI KİLİSE OLAN KAYA OYUĞU Herşeye rağmen ipucum, Uçhisar Kaymaklı yolu üzerinde bulunan Çardak Köyü… Çünkü Karamanoğlu Beyliği döneminde burada yapılan ibadethanenin Doğu’ya bakan kısmı kilise, Güney’e bakan kısmı camii olarak inşaa edildiğini biliyorum ve günümüzde de hala ayakta. Çardak’ın Hıristiyan ahalisi, Karamanlı Hıristiyan Türkler olunca Müslüman Türklerle anlaşıp ve aynı çatı altında iki farklı dini bir araya getirdiler ve 1923’e kadar bu beraberlik barış ve huzur içinde sürdü. Çardak gibi Zelve’deki Hıristiyanların da Selçuklulardan önce bölgeye gelip Hıristiyanlaşan ve Karamanlı dediğimiz Rum Ortadoks Kilisesine bağlı Hıristiyan Türkler olduğunu düşünüyorum. Zira Zelve’de bir de camii var ve sonradan genişletilmesine rağmen bölgede yaygın olan kiliseler gibi bir kaya oyma camisidir. Hıristiyan eli değdiği çok açık ve bölgede Hıristiyan Karamanlı Türklerle Müslüman Türkler çok daha iyi kaynaşmıştır. İster Karamanlı olsun ister Rum Hıristiyan olsun Müslüman Türklerle burada 1923’e kadar yaşadıkları hayat, gıpta edilecek ve birlik beraberlik adına Çardak Köyünde ki gibi örnek bir hayat tarzıdır. 1952’de Zelve’nin taşınmasına karar verildi ve Avanos yakınlarında ki Aktepe Köyü’ne taşınarak 1957’de Zelve tamamen boşaltıldı çünkü peri bacalarının da doğal bir ömrü var, vadideki çökmeler ve yarılmalar insan ve hayvan yaşamını tehdit eder boyuta gelmiştir bu da taşınmasında en önemli faktör olmuştur.